Bu detaylı gelişim tablosunu anne-babalarla, ve bebek ve çocukların gelişimiyle ilgilenen herkese sunmak istedik, çünkü yeni bir bebek bekleyen her anne-baba çocuklarının gelişiminin nasıl süregeleceğini, ve çocukları büyüdükçe aksamaların olup olmadığını merak eder. İçinde önerilerin de bulunduğu bu tabloda anne-babaların bebeklikten itibaren çocuklarının fiziksel gelişimi açısından nelere dikkat etmesi gerektiğini paylaştık. Ayrıca anne-babaların kafasını sık sık meşgul eden, “Çocuğuma kaç yaşında tuvalet eğitimi vermeliyim?” “Çocuğuma sofrada çatal-bıçak kullanmasını ne zaman öğremeliyim?” gibi sorularını da yanıtladık. Böylece, çocuklarının fiziksel gelişim kapasiteleri içinde onları nelere teşvik edebileceklerini de bu yazıdan öğrenebilirler. 0-12 yaş arasını kapsayan bu fiziksel gelişim tablosunun ilerleyen günlerde dil, sosyal beceri veya yaşa göre depresif belirtiler üzerine olanlarını da paylaşıyor olacağız.
Doğumdan 1. Aya Bebeklerin Fiziksel Gelişimi:
- Acıya tepki gösterir.
- Yüksek seslere karşı irkilme tepkisini gösterir. (startle response)
- Korktuğu şeylere karşı yukarıdaki resimdeki gibi Moro refleksini gösterir.
Moro refleksi nedir? Moro refleksi, bebeğin doğumundan itibaren gösterdiği bir reflekstir. Merkezi sinir sisteminin gelişimini gösteren bu refleksi test etmek için doktorlar bebeği başın
dan biraz kaldırıp, sonra başını bırakır gibi yaparlar. Bebek, ani bir düşme hissi yaşar ve önce kollarını dışarı doğru salar, sonra gövdesine doğru çeker. Bebeğin yüzü aynı zamanda korku dolu bir ifade de alır. Bu refleksi gösterdikten sonra güvenliğini sağladığından emin olan bebeğin kasları gevşemeye başlar. Sinir sistemi sağlıklı gelişen bir bebek 4.-5. aya kadar Moro refleksini gösterir.
Öneriler: Bebeğin doğumundan sonra uzman bir doktora işitme ve Moro refleksi testi yaptırılması bebeğin gelişimi ve sağlığı açısından önemlidir.
2. ay ve 3. ay arasında:
- Gözler objeyi orta noktaya kadar takip eder.
- Başını yukarı doğru kaldırır.
4. ay ve 6. ay arasında:
Gözler objeyi orta noktasının ötesine takip eder.- Dönerek yatay pozisyondan başı kaldırır pozisyona geçer.
- Destek ile oturur pozisyonda durabilir.
- Ayakları yere yakınken, bacakları yere doğru uzatır.
- Moro refleksi bu yaşlarda kaybolur. Eğer kaybolmamışsa: Bebek hipersensitif olarak tanımlanabilir.
- ‘Slow-to-warm-up (zor alışan) veya ‘difficult child’ (zor çocuk) olabilir.
6. ayda bebeğin fiziksel gelişimi:
- Yatay durumdan, başı kaldırır duruma geçer.
- Öne ve arkaya doğru sallanır.
Desteksiz oturur pozisyonda durabilir.- Eşyaları bir elden ötekine geçirebilir.
7. ve 9. ay arasında:
8. ayda: Destek ile ayağa kalkar.
9. ayda: Sürünerek emekler.
10. ayda: Emekleyerek ağır ağır hareket eder ve düşmekten korkmaya başlar.
10. ay – 12. ay arasında:
Pincer tutuşu başlar.- Pincer tutuşu nedir? Resimdeki gibi bebeğin baş parmağı ve işaret parmağı ile objeleri tutması
12. ay ve 16. ay arasında:
12. ayda:
- İnsanlardan ve mobilyalardan destek alarak adım atmaya çalışır.
- Kitaplardaki resimlere vurarak onları gösterir.
13. ayda:
- Yürümeye başlar. Sonrasında, çocuk stilinde merdivenleri tırmanabilir ama kendisi inemez.
1. 5 yaş – 2 yaş arasındaki çocukların fiziksel gelişimi:
18. ayda: El tercihi başlar. (sağ el / sol el)
- Topu eliyle fırlatabilir ve topa ayağıyla vurabilir.
- 3-4 küpü üstüste koyabilir.
2 yaş – 3 yaş arasında:
- Bağırsak ve çiş kontrolü başlar.
Öneri: Tuvalet eğitimini bu dönem içinde başlayabilirsiniz.
- Çizgiyi kopyalayabilir.
- 6 küpü üstüste koyabilir.
- Ters yürüyebilir.
- Merdivenleri kendisi inebilir.
- Koşabilir.
- Kapıların kolunu kullanıp, kapıyı açabilir.
- Kolay açılan kapakları açabilir.
- Hareketsellik artar.
- Kendisine atılan bir topun nereye geleceğini kestirip ona göre yer değiştirebilir.
3 yaş – 4 yaş arasında:
- Daireyi kopyalayabilir.
Kendi kıyafetinin düğmelerini çözebilir.- 7 – 9 küpü üstüste koyabilir.
- 3 tekerli küçük bisiklete binebilir.
- Bir yetişkin gibi merdivenleri tırmanabilir.
- Kağıdı makas ile kesebilir.
- Sayfaları birer birer çevirebilir.
- Kalemi yazacak şekilde tutabilir.
- Topu kollarıyla tutabilir.
4 yaş – 5 yaş arasında:
Çarpıyı kopyalayabilir.- 4.5 yaşında: 4 – 12 parçalık bir puzzle’ı yapabilir.
- Büyük harfleri kopyalayabilir.
- Öz bakımını yapmaya başlar (örn. diş fırçalamak gibi)
- Düz bir hatta yürüyebilir.
- Tek ayakta zıplayabilir.
- Bir yetişkin gibi merdivenlerden inebilir.
- Omzunun üstünden topu fırlatabilir.
5. yaşta çocukların fiziksel gelişimi:
- Kareyi kopyalayabilir.
Yemeğini bıçak ile kesebilir.- Makasla ile dalgalı/kavisli/yuvarlak şekiller kesebilir.
- Kendini bir nebze giydirebilir.
- Tuvaletini ne zaman yapacağını artık tamamen kendi kontrol edebilir.
- Koşup koşup zıplayabilir.
- Kendini salıncakta sallayabilir.
- 4 tekerli patenle kayabilir.
- İki eliyle bir topu tutabilir.
6 yaş – 12 yaş arası:
- 6. yaşta üçgeni, 7 yaşta ise pırlanta şeklini kopyalayabilir.
Harfleri yazmaya başlar.- Ayakkabılarını bağlar.
- İnsan olduğu belli olan bir çöp adam çizer.
- Erkekler kızlardan genellikle daha ağır olur.
- 11. yaşta kalıcı dişlerine kavuşur.
- Bisiklete biner.
- Bir ayaktan ötekine geçip zıplayabilir.
- Motor becerileri gitgide gelişir.
- Atletik beceriler kazanmaya başlar.
- Vücut koordinasyonu artar.
12 yaş ve sonrası:
- Ergenliğe girerken gelişimsel sıçrayış (genelde kızlarda erkeklerden önce görülür.)
- 10 yaştan itibaren cinsel olgunlaşma başlar.
- Birincil ve ikincil cinsel karakteristiklerde gelişim gözlemlenir.
Umarız ki bu bilgiler tüm aileler için bilgilendirici olmuştur.
Kaynaklar:
Developmental Psychology – A Student’s Handbook, (2002), Harris, M., Butterworth, G., Psychology Press