Narsisistik Kişilik Tipi ile Başa Çıkmanın 7 Yolu

“Tarihin ibresi 1970’leri gösterdiğinde pistte dans eden bir çifti görürüz. Müzik çok hızlı, ritimler serttir. Dans eden çiftin erkeği bu ritimlere kadından daha çok ayak uyduruyor gibidir. Bir noktadan sonra hareketleri abartılı hale gelir. Pistin yanındaki aynadan kendini seyrediyordur. Gitgide partnerinden uzaklaşır. Onu şaşkın ve kaygılı şekilde izleyen partneri de zaten kendiliğinden kenara çekilmiştir. Adam aynanın karşısında bir şov yıldızı edasıyla döktürmeye devam eder. Partnerinin artık yanında olmadığının farkında değildir. Kendine hayran ve yalnızdır.” (Erten, 2016)

Eğer bu sahne size tanıdık geliyorsa, özellikle çiftteki kadınla özdeşim kuruyorsanız, bu yazı ilginizi çekebilir.

Geçmiş yazılarımızdan birinde Narkissos mitine (Narkissos Miti Nedir? Narsizmin Hikayesi) değinmiştik. Bu yazıda narsisizmin tanımını yapmak yerine günlük hayattaki tezahürü üzerinden narsisizmin bir parçasını aktarmaya çalışacağım. Ardından Psychology Today dergisinde yayınlanan bir yazının çevirisine yer vererek, narsisistik kişilik tipi ile yaşanılan ilişki zorluklarına dair önerileri sıralayacağım.

Narsisistik Kişilik Tipi İlişkilerde Kendisini Nasıl Gösterir? Narsisistik Kişilerin Düşünce Akışlarından Birkaç Örnek:

1.  “Ben kimseden özür dilemem. Ne yaparsam yapayım ne dersem diyeyim beni anlamalı, kabul etmeli ve tolere etmelisin.”
2. “Bu dünyada bana denk yalnızca birkaç kişi var, ne hikmetse hiçbiriyle tanışmadım. Ben en iyisiyim.”
3. “Kuralların ve zorunlulukların olmasını çok takdir ediyorum. Sıradan insanların kurallara ihtiyacı var ama ben zaten kendimi biliyorum ve benim için geçerli değiller.”
4. “Benim sana ihtiyacım yok ama senin bana ihtiyacın var.”
5. “Ben ne yaparsam yapayım, her zaman bana sadık olmanı bekliyorum, ama aynısını benden bekleme.”
6. “Keşke eşit olsak, ama değiliz ve hiçbir zaman benim dengim olamazsın. Beni kibirli ve manipülatif biri olarak görebilirsin, benim için sorun değil. Zaten ben de senin gibi biri olmayı istemezdim.”

Narsisistik Kişilerle Nasıl Anlaşılabilir?

Narsisistler etrafındakilere kendiyle eşitmiş gibi davranmama ve diğerlerine saygı duymama eğiliminde olurlar. Böyle biriyle yaşamak veya çalışmak birçok açıdan kolay değildir.

Narsisistik kişilik özelliklerini ve narsistlerin kendilerini nasıl gördüklerini bilmek, bu kişilerle ilişki kurarken ve mevcut ilişkiyi sürdürürken bir nebze olsun işe yarayabilir. Ancak bu kişi çok yakınınızsa, hem kendinizi hem de ilişkinizi koruyacak daha farklı önerilere değinmek gerekebilir:

1. Hangi tür narsisist olduğunu araştırın: Hassas narsist mi büyüklenmeci narsist mi? 

Hassas narsisistler kendilerinin gerçekten en iyisi olduklarına gönülden inanmazlar, bu yönleriyle yukarıdaki cümleleri kolay kolay söylemezler. Yavuz Erten’e göre hassas narsisist kişilik, kendisinin dünyanın en mütevazi insanı olduğuı ispatlama çabasında gibidir, görkemi başkasında arar.

Büyüklenmeci narsisistler ise yukarıda yer verdiğim ifadeleri hem sözleriyle hem de hareketleriyle hissettirirler. Çoğu zaman görkemli olduklarına inanırlar, kendi duygularına karşı mesafelidirler, bu yüzden hislerinin gerçekliğine inanmak zor olabilir. Büyüklenmeci narsisistler çıkar ortaklığı olduğu sürece aile içinde veya takım içinde en iyi müttefiğiniz olabilir.

2. Kendi hislerinizi dinlemeye çalışın.

Narsisistik kişilik tipi, çoğu zaman tahammül etmek ye zorlandıkları parçalarını (yetersizlik, kırılganlık gibi) ötekine yansıtır ve onun içine koyar. Bu yüzden bu kişilerle olan ilişkilerinizde hissettiğiniz güvensizlik, kızgınlık ve umutsuzluk her zaman tümüyle size ait hisler olmayabilir.

3. Davranışının çıkış noktasına dikkat edin.

Hassas narsisistler kendilerini daha iyi hissetmeye ihtiyaç duyarlar, bunu elde etmek için sinsice başkalarını değersizleştirebilir. Büyüklenmeci narsisistler ise sadece sorun yaratmak için otoriteyi sorgulayabilirler. Bu hareketlerinin güvensiz bir yerden geldiğini anladığınızda, ona sakinleşmesi ve gerçek ihtiyacına odaklanması için güvence vermeniz yeterli olabilir. Fazla güvence vermeniz onun benmerkezci yanlarını körükleyebilir, doğru miktardaki güvence sakinleşmesine ve işlerini yoluna koymasını sağlayacaktır.

4.  Davranışlarını içinde bulunduğu durum üzerinden okumayı deneyin.

Narsisizm ya hep ya hiç şeklinde bir kişilik özelliği değildir.  Bazı durumlar bazı kişilerde daha fazla güvensizlik hissi yaratabilir. Çok istediği terfi talebi reddedilmiş bir kadın düşünün; kendisi terfi alamadı ve terfiyi alan kişiyle beraber çalışmak zorunda. Hal böyleyken değersizlik hisleri artabilir, bu yarayı hissetmemek veya kapatmak için defansif şekilde narsisistik, kindar, intikamcı birine dönüşebilir. Eğer etrafınızda böyle biri varsa, çekilmez halinin böyle bir durumla tetiklenmiş olabileceğini hatırlayın.

5. Kendinizi bırakmamaya çalışın. 

Bir narsisist sahneye çıkmaya çalışırken, kendi amaç ve hedeflerinizi korumak kolay olmayabilir. Onun söylediği veya yaptığı her şeye katılmak ve onu onaylamak zorunda değilsiniz, kendi yolunuzda gitmek ile çaresiz narsisistin kaygıları ve güvensizlik hislerini hafifletmek arasında bir denge bulmaya çalışın. Büyüklenmeci narsisist ise onun hislerini bilmek isteyebilirsiniz, ancak o bildiği gibi davranmaya devam edecektir.

6. Mizahı kullanın.

Bir narsisistin blöfünü yüzüne vurmanız onu karşı atağa geçirebilir, ancak ona gülerek karşılık vermek daha farklı bir etki yaratır. Durumu büyütmeden, bir gülümseme veya şakayla benmerkezci davranışının uygun olmadığını gösterebilirsiniz. Bu yöntem özellikle bunu bir parça intrusif bir parça eğlenceli bulacak büyüklenmeci narsistlerle işe yarayacaktır.

7.  Yardıma ihtiyacı olabileceğini unutmayın. 

Çoğu narsisist derinde düşük özgüven ve yetersizlik hislerine sahiptir. Dolayısıyla bu kişiler profesyonel destek almaktan fayda sağlarlar. “Kişilik sabit bir şey değildir.” inanışına rağmen, psikolojik araştırmalar insanların yer etmiş davranışlarının dahi değişebileceğini gösteriyor. Ancak o kişinin özgüvenini desteklemek sizin tek başınıza yapabileceğiniz bir şey değildir; dışarıdan psikolojik yardım alma konusunda onu desteklerseniz gerçekten ona yardım etmiş olursunuz.

Uzm. Klnk. Psk. Cansu Torun

Kaynak:

https://www.psychologytoday.com/blog/spycatcher/201709/the-narcissistic-personality-how-they-think

https://www.psychologytoday.com/blog/fulfillment-any-age/201408/8-ways-handle-narcissist

Erten, Y. (2016). Tek Kişilik Balo. http://icgoru.com/tek-kisilik-balo/