0-2 Yaş Aralığındaki Çocuğun Dünyası

0-2 Yaş Aralığındaki Çocuğun Dünyası

Her bebek simbiyotik bir ilişkiye doğar. Simbiyotik ilişki, bebeğin yaşamını sürdürmesi için anneye bağımlı olma halidir. Anne ile kurulan simbiyotik ilişkinin yaklaşık 2 yaşına kadar sürmesi beklenir. Bu simbiyotik dönemde, bebek annesini kendi vücudunun bir parçası olarak görür, hatta vücutları gibi kendilikleri de iç içe geçer.

Bebek, 6. aydan itibaren, bakımvereniyle (genellikle anne) daha farklı bir ilişki kurmaya başlar. Anne tarafından ihtiyaçları yeterli şekilde ve zamanında karşılanan bebek, annesine daha çok bağlanır. İlk çocuk psikanalistlerinden Melanie Klein, bağlanmadaki bu olumlu etkiyi, annenin ‘iyi meme’ olarak görülmesine bağlar. Tam tersi şekilde ihtiyaçları yeterli şekilde ve zamanında karşılanmayan bebeğin, anneyi ‘kötü meme’ olarak göreceğini belirtir. Annenin memesine (literatürde bebeğin ilk nesnesi olarak da geçer) olan bu atıflar bebeğin kafasını karıştırır, bu kafa karışıklığı, çocuğun yaşamının sonraki yıllarında diğer kişilere olan aktarımını belirleyecektir.

6. aydan itibaren, anne, bebeğin dış dünyayla iletişim kurmasında da belirleyici olur. Bebek tanımadığı kişileri ‘yabancı’ olarak algılamaya başlar. Sürekli annesinin yanına gitmek ve ona bakmak ister, çünkü annesini bir referans noktası olarak görür. Annenin referans noktası olması, bebeğin duygularını annesine yansıtmasını ve yansıtılan duyguların anne tarafından tanımlandıktan sonra bebek tarafından algılanmasını da beraberinde getirir.

Tüm bunlar olurken, bebek gelişen hareket kapasitesiyle (emekleme gibi) yavaş yavaş dış dünyadaki diğer kişileri (nesneleri) keşfetmeye başlar. Baba, dış dünyadaki ötekinin temsili olarak anne-bebek ilişkisine üçüncü kişi olarak girer. Ayrıca baba, bebeğin zihnindeki iki kafalı tek bir kişi içindeki babadan ayrışarak, yeni bir nesne olarak tanımlanır. Bu süreçte annenin babanın da bakıma katılmasına izin vermesi ve baba-çocuk ilişkisini teşvik etmesi önemli olur. Çünkü tüm fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını temel nesnesi (genellikle anne ) tarafından karşılanılan bebek, yeni nesnelere ihtiyaç duymayabilir. Liaudet (1998) bu durum için  “Baba, annenin içindedir ve anneden ötürü vardır.”  diyerek özetler.

12. aya gelindiğinde, anne ve bebek arasındaki ikili delilik azalsa da varlığını sürdürmeye devam etmektedir. Hala oluşmayan nesne sabitliği algısı nedeniyle, anne, bebek tarafından sabit bir figür olarak görülemez. Örneğin, bebek, annesi odayı terk ettiğinde, annesinin bir daha geri dönmemek üzere gittiğini düşünür ve bu belirsizliği tolere edemeyebilir. Onun için her ayrılık, ‘ayrılık kaygısı’nı tetikleyen bir şeye dönüşür. Eğer bebek bu kaygıyı üst düzeyde deneyimlerse, bu durum onun ileride benzer ayrılıklara karşı olumsuz aktarım geliştirmesine neden olabilir.

Bebek 2 yaşına geldiğinde, hem kendi bedenini hem de dünyayı keşfettiği bir döneme adım atar. Yürümekten, yemeğini kısmen de olsa kendi başına yiyebilmekten ve etrafı incelemekten keyif alır. Kendi bireyselliğini deneyimlemek ve dünyayı keşfedebilmek için annesinden uzaklaşarak bağımsızca hareket eder. Bunları yaparken, ara ara annesine geri döner ve onunla yeniden bağ kurar. Bu davranışın ve isteğin yaşandığı dönem ‘yeniden birleşme’ (rapprochement) olarak adlandırılır.  Eğer bu durum yeteri kadar deneyimlenmezse, çocuk sonraki nesne ilişkilerinde problemler yaşayabilir.

Peki ya 0-2 yaş aralığındaki bir çocuk terapiste getirildiğinde, terapisti ne şekilde algılar? 0-2 yaş aralığındaki bir çocuk için terapist, önce bir yabancı, sonra -anne ve babadan sonra- kazanılan yeni ve gerçek bir nesne olur. Bu algılayış şekli, sağlıklı çocuk gelişiminin bir parçası olarak görülebilir (Freud, A., 1965). Çocuk, terapisti yeni bir nesne olarak algıladıktan sonra, bu yeniliğin (yeni nesneler kazanma durumu) tekrarlanmasını ister.  Eğer terapist de ‘yeni nesne’ rolünü kabul ederse, terapist -anne-babanın aktarımından farklı olarak- bebeğin aktarımları içinde de yer almaya başlar.

Terapist bebeğin yeni nesnesi olmasına ek olarak yeni aktarım nesnesi de olur. Bebeğin aktarımları terapinin başlangıç kısmında gelişebileceği gibi, terapi süreci içinde aşamalı olarak gelişebilir (Klein & Anna Freud in Hodler, 2005). Bebek, anne-baba-çocuk üçgenindeki yoğun ilişkide hayal kırıklıkları yaşasa da, yeterli tatmini bu ilişkiden alır, bu yüzden de yeni nesnelere ihtiyaç duymayabilir.  Terapist tam da bu noktada anne-baba-çocuk üçgenini yarar ve aile sistemine yeni biri olarak girer. Sonrasında hem çocuğun sevgisini ve nefretini, hem de ebeveynlerin çocuklarına karşı olan olumlu ve olumsuz duygularını paylaşan bir aktarım nesnesine evrilir (Sharpe, 1946).

Çocukluğun ilk dönemlerine merakın hiç bitmemesi dileğiyle,

Uzm.Klinik Psikolog Cansu Torun

Kaynak:

Freud, A. (1965). Normality and Pathology in Childhood. London: Hogarth.

Hodler, A. (2005). Anna Freud, Melanie Klein, And The Psychoanalysis of Children And Adolescents.London: Karnac.

Liaudet, J. (1998). Dolto Gözüyle Çocuk Yetiştirmek. Güncel Yayıncılık.

Sharpe, E. (1946). The Psycho-Analytical Treatment of Children. International Journal of  Psycho-Analysis, 27, 156-158.

Journal of Parenting:  http://www.parenting.com/article/the-new-science-of-mother-baby-bonding

Bunları Biliyor Muydunuz?

– Bebeklerde ağlamaya bağlı gözyaşı birinci aya kadar yoktur. Göz sadece kendini korumak amacıyla gözyaşı üretir.

– Bebekler doğumdan sonraki 4-6. haftada sosyal gülmelere başlarlar. İlk olarak ebeveynlerine gülen tek primat canlı insan yavrusudur.

– 3 yaş öncesi dönemdeki olayların hatırlanmamasının nedeni uzun süreli hafızadan sorumlu beyin bölgesinin gelişmemiş olmasıdır. Bilim insanları bu duruma “infantil amnezia” (infantile amnesia) adını vermişlerdir.

-Annesiyle fiziksel temasta olan prematüre bebeklerin, olmayanlara kıyasla %50 oranda daha fazla kilo aldığı bulunmuştur.

– Bir araştırmada anneler önce bebekleriyle bir saat geçirmişlerdir, daha sonra farklı kokular arasından kendi bebeğinin kokusunu ayırt etmeleri istenmiştir. Araştırma sonuçları tüm annelerin kendi bebeklerin kokusunu ayırt edebildiklerini göstermektedir.