İnsan zihninin işleyişi ve içeriği her zaman merak edilen ve ilgi duyulan bir konu olmuştur. Birçoğumuzun hayatına Freud ile beraber giren ve günlük hayatımızda da sıklıkla kullandığımız bilinç, bilinçdışı, bilinçaltı gibi kavramlara ışık tutmak istedik. Özellikle de “Bilinçdışı nedir?” sorusu birçok kişinin aklını karıştıran bir soru. Bu amaçla The Freud Museum websitesinin ‘Sıkça Sorulan Sorular’ kısmındaki bazı soruları seçip sizlerle paylaşmaya karar verdik:
1. Bilinçdışı nelerden oluşur?
Bilinçdışı çok kaygan bir şeydir ve nelerden oluştuğu tam anlamıyla bilinmemektedir. Freud bilinçdışının konuşma ve dille yoğun bir ilişki içinde olduğunu gözlemlemiştir. Ayrıca, erken dönemin başlarında, bebek ve bakımveren arasındaki ilişkide, bakımverenin sadece bebeğin fiziksel ihtiyaçlarını karşılamakla kalmadığını, aynı zamanda bebeğin farklı bedensel hareketlerine, rahatsızlıklarına, doyuma ulaşmasına ve dürtülerine anlamlar yükleyerek bebeğin ağlamalarını tanımladığını eklemiştir. Bebeklik döneminde deneyimlenen bedendeki duyular, ruhsal aygıtta (psike) etki bırakan konuşmanın izleriyle birbirine karışır. Freud ilerleyen zamanlarda bu konudaki fikrini değiştirir; bilinçdışını tekrardan ‘istekli dürtüler’ nedeniyle doyuma ulaşmayı hedefleyen güçlü bedensel dürtülerin ‘temsilcileri’nden oluşan bir sistem olarak tanımlar.
2. Bilinçdışı mantıksız mıdır?
Bilinçdışının bizim mantıksız tarafımız olduğu düşünülür, ancak Freud bilinçdışını kendi kanunlarına göre çalışan, yüksek oranda organize edilmiş ve karmaşık bir sistem olarak tarif eder. Bu, mantıkdışı gözükebilir, çünkü bu kanunlar geçmişte kullandığımız ve rasyonel bilinçli düşünceyle ilişkilendirdiğimiz kanunlardan çok farklıdır. Freud bilinçli zihin için tamamen mantıksız gözüken şeyler yaptığımızda dahi, içimizde devam eden bir muhakeme süreci olduğundan bahseder.
3. Bilinçdışı hakkında herhangi bir bilimsel kanıt var mı?
Freudcu bilinçdışına dair bilimsel kanıtının olup olmadığı veya gözlemlenemeyen şeyler için kanıt oluşturulup oluşturulamayacağı soruları, ortaya atılan iki önemli sorudur. Psikolojik araştırma alanında çalışan bazı bilimadamları Freud’un teorisini bazı açılardan güçlendirdiğ görülen bazı bulgular elde etmiştirler. Diğer yandan, bazı psikanalistler bilinçdışının test koşullarında gözlemlenebilecek bir oluşum olduğu fikrini reddederler ve bilinçdışını fizik teorisindeki ‘karanlık madde’ye benzetirler.
4. Bilinçdışı beyinde nerededir?
Bir şekilde beyinle bağlantı kurulan bilinçdışı süreçlerini reddetmek tuhaf olur. Ancak bilinçdışını beynin bazı belirli bölgelerinde konumlandırmaya çalışmak, aynı şekilde garip olacaktır. Belki de şu daha ilginç bir soru olabilir: ‘Beyin bilinçdışında nerede?’: Meraklanmamıza ve büyülenmemize neden olan bu güçlü organ hakkında neleri öğrenebiliriz? Bilinçdışını fantezilerimizde neler temsil ediliyor?
5. Bilinçdışından kurtulabilir miyiz?
Psikanalizin bazen bilinçdışı, bilince getirerek çalıştığı söylenir. Bir açıdan, devam eden psikanalizle ‘bilinçdışını’ tanıyabiliriz, ancak sadece küçük bir noktasını. Bilinçdışını tanımak, onu anlamak için yapılandırdığımız birikimi alt üst eder ve bundan asla kurtulamayız. Bilinçdışı hakkındaki herhangi bir şey, her zaman azımsanamaz derece rahatsız edici olacaktır ve her zaman anksiyeteyi tetiklemeye yakın duracaktır.
6. Bilinçdışı iyi midir kötü müdür?
Bilinçdışının iyi veya kötü olduğunu söylenemez, çünkü bilinçdışı ahlaki ilkelerle yapılandırmaz. Ahlaki yargılar bilinç öncesi veya bilinçle karşılaştığında, mümkün olduğu kadar sadece bilinçdışı fikirler üzerinden geçirilir. Bilinçdışı fikirler, ahlaksız olarak görülebilecek davranış biçimlerini etkileyebilir (yakalanmak ve cezalandırılmak için mağazadan bir şey çalmak gibi), ancak ahlaki açıdan erdemli görülen hareketlerin arkasında bilinçdışı fikirlerin çalıştığı görülebilir (Babasının refaha kavuşmadaki başarısızlığını telafi etmek için hayatını yoksullara adamak gibi).
Bilinçdışınıza ışık tuttuğunuz günler dilerim,
Uzm. Klinik Psikolog Cansu Torun
Serinin ilk yazısı için tıklayınız .
Kaynak:https://www.freud.org.uk/education/topic/76171/subtopic/76307/
