Çok Duyarlı Kişiler’in 9 Özelliği
Yapılan çalışmalar popülasyonun yüzde 15 ila 20 arasının çok duyarlı kişilerden oluştuğunu gösteriyor. Bununla beraber birçok kişi çok duyarlı olmanın ne anlama geldiğini bilmiyor. İçine kapanık olmak çok duyarlı kişilerin bir özelliği olsa da bu aynı şey demek değildir. Bu kişiler çeşitli uyarıcılara karşı oldukça hassastır. Bir çok kişi için, içtiği fazladan bir bardak kahve vücudu tarafından gayet iyi tolere edebilirken, yüksek duyarlığı olan kişilerde, fazladan kafein alımı bile ciddi ağrılara yol açabilir. Gelin hep birlikte Aron ve Aron’un ‘çok duyarlı kişi’ skalasından uyarladığımız bu kişilerin 9 özelliğine göz atalım.
1- Çok fazla görev altında ezilirler.
Yüksek duyarlıklı kişiler birden çok farklı görev aldıkları zaman ellerindeki işi yapmada zorlanırlar. Bu iş yükü altında stres seviyelerinde artış yaşanır. Ayrıca bu durumda üretken olmakta da hayli zorlanırlar.
2- Çevresel gürültüleri karmaşık bulurlar.
Açık alanlarda ya da ortak ofislerde çalışmak yüksek duyarlıklı kişilere göre değildir. Duyuları oldukça hassas olduğu için çevredeki bütün görsel, işitsel uyaranları fazlasıyla hissedeceklerdir. Takdir edersiniz ki bu biraz yorucu olabilir.
3- Açlığa dayanamazlar.
Yüksek duyarlıklı kişilerin açlık, susuzluk gibi durumlara dayanma eşiği düşüktür. Bunun için mücadele ederler; ancak çoğunlukla başarılı olamazlar. Bu konudaki hayal kırıklıklarını da genellikle en yakınlarından çıkarmaya eğilimlidirler.
4- Gözlem altında çalıştıklarında boğuluyormuş gibi hissederler.
En iyi performansı kendi başlarına çalıştıklarında gösterirler. Onları yoğun gözlemin olduğu bir yere koyarsanız, mesela patronun sürekli dolaştığı bir ofise, kendilerini adeta boğuluyor gibi hissedeceklerdir.
5- Sanattan derinlemesine etkilenirler.
Yüksek duyarlıklı kişiler müzikale gittiklerinde veya bir sanat galerisini ziyaret ettiklerinde bu eserleri takdir ederler. Bu etkinlikler onları heyecanlandırır ve duygularını harekete geçirir.
6- Diğerlerinin sıkıntılarını teşhis eder ve hissederler.
Biri ders çalışırken ortamdaki ışık mı yetersiz ya da çok mu gürültü var? Yüksek duyarlıklı kişiler bu gibi durumları anında teşhis ederler. Üstelik ders çalışan mağdurun tek bir kelime dahi etmesi gerekmez. Çünkü bu kişilerin duyarlılık eşikleri son derece düşüktür. Dolayısıyla sizi sizden daha çok düşünürler desek abartmış olmayız.
7- Yoğun baskı altında geri çekilirler.
Yüksek duyarlıklı kişiler yoğun geçen bir günün veya haftanın ardından deşarj olabilmek için sessiz ve huzurlu alanlara ihtiyaç duyarlar. Rahatça dinlenebilecekleri karanlık bir oda yeniden sağlıklarına kavuşabilmek adına iyi bir seçim olabilir.
8- Gürültülü ortamlar onlara göre değildir.
Rock konserleri ya da havai fişek gösterileri yüksek duyarlıklı kişiler için hiç de eğlenceli aktiviteler değildir. Çünkü onların duyum eşiği popülasyona göre son derece düşüktür.
9- Medyadaki şiddet içeren unsurlardan kaçınırlar.
Şiddet içerikli haber, film izlemek veya oyun oynamak duyarlılığı son derece yüksek olan bu kişiler için fazla olacaktır. Dolayısıyla korku filmi izleme teklifiniz geri çevrilirse lütfen şaşırmayın.
Biz yine de çok duyarlı olmanın olası risklerine de değinelim. Çok duyarlı kişilik yapısı ile depresyon ve anksiyete bozukluğu arasında pozitif korelasyon vardır. Bununla birlikte unutmayın ki, hassasiyet asla kötü bir şey değildir. Ve de günümüzde psikoterapi, çok duyarlı kişilerin hayata adaptasyonuna oldukça yardımcı olmaktadır.
Çok duyarlı kişiler işlerine son derece bağlıdır. Başkalarının gözünden kaçan detayları kolayca yakalar. Ayrıca oldukça da yaratıcıdırlar.
Çok duyarlı bir kişi olmak demek bir bozukluğa sahip olmak demek değildir. Sadece bu özelliğe sahip kişilerin duyusal verileri işleme süreci diğer kişilere göre çok daha derinlemesinedir. Siz de çok duyarlı bir kişi olduğunuzu düşünüyorsanız kendinizin ve ihtiyaçlarınızın daha çok farkında olmaya çalışın ve eğer adaptasyon zorlukları yaşıyorsanız, psikoterapi başvurusunda bulunun. Aşağıdaki test, çok duyarlı bir yapıda bir insan olup olmadığınıza dair size bir fikir verecektir.
Önemli Not: Formun sonunda ‘Gönder’e basmadan önce, lütfen altındaki açıklamayı okuyun.
Eğer yukarıdaki sorulardan 14’ten fazlasına ‘Evet‘ cevabını verdiyseniz, sizi çok duyarlı bir kişi olarak tanımlayabiliriz. Ancak, unutmayın ki, testler her zaman kişinin tam deneyimini yansıtmaz. Örneğin, 14’ten az soruya ‘Evet’ yanıtını verdiniz, ama ‘Evet’ yanıtı verdiğiniz cevapları çok yoğun bir biçimde ve sık yaşıyorsunuz, öyleyse sizde çok duyarlı bir insan olabilirsiniz. Ayrıca, Dünya’da kadınlar kadar çok duyarlı olarak tanımlanabilecek erkek sayısı olduğu halde, bu test uygulandığında, daha düşük sayıda erkeğin de ‘çok duyarlı’ çıktığını not düşelim.
Herkese duyarlı günler,
Psk. Zeynep Erdivanlı
Kaynak: Psychology Today, HSPerson
Editör: Uzm. Klnk. Psk. Ayşe Canan Altındaş