“Biz anne ve baban olmaya devam edeceğiz. Sadece artık karı koca olmayacağız. Ayrı evlerde yaşayacağız.”
4 yaşındaki çocuk için de 25 yaşındaki çocuk için de bu cümlenin olumlu duygular yarattığını söylemek mümkün değil. Anne ve babanın ayrılığı günlük hayat düzeninde birçok değişikliği beraberinde getirirken, duygusal ve ilişkisel zorluklara da neden olur. 25 yaşında başka bir şehirde yaşayan çocuğunuzun günlük hayatı bu değişiklikten daha az etkilenebilir, çünkü onun kendi somut düzeni vardır. Ayrıca birçok şeyi çocuğunuz yetişkin olduğu için biliyor ve düşünüyor olacak. Ancak bazen bilmek de farklı bir ağırlık getirmez mi? Peki ya yetişkin çocuğun duygu dünyasının düzeni? Anne ve babasına nasıl yardım edebilir? Kendine nasıl yardım edebilir?
Bu yazımda anne ve babası uzun süredir evli olup ayrılmaya karar veren yetişkin çocukların, boşanmayı nasıl deneyimlediklerine değineceğim.
En yaygın görüş yetişkin oldukları için bu değişiklikten çocuklar kadar etkilenmeyecekleri görüşüdür. Bu yüzden, ebeveynleri boşanmış yetişkin çocuklar (EBYÇ) çoğunlukla önemsenmezler. Burada atlanan şudur: Yetişkin de olsa her çocuk ebeveynlerinin boşanmasından etkilenir ve ebeveynlerin ayrılması için mükemmel bir yaş yoktur.
“Ebeveynleriniz boşandığında yetişkinseniz, bunu doğal karşılamanız beklenir. Fakat ben bu durumun bir çocuğun yaşadığından daha zarar verici olduğunu düşünüyorum. Tüm çocukluk anılarınızı gözden geçirmeye başlarsınız. Neyi gözünüzden kaçırdığınızı, neyin yanlış gittiğini bulup düzeltmeye çabalarsınız” (Erkek, 28 yaş)
Anne ve Babanız Boşandığında Yaşanılan Zorluklar
– Ebeveynleri uzun süredir evli olan yetişkin çocuklar şaşkınlık ve kayıp hisleriyle mücadele etmekte zorlanırlar. Aileyi kaybetme hissi yoğun üzüntüye, çaresizlik hislerine ve öfkeye neden olabilir. Yetişkin çocuklar anne-babalarının boşanmasını mantıklı görseler de bunu içselleştirmekte zorlanabilirler. Yıkılan tek şey anne-babanın çift ilişkisi değil, aynı zamanda aile sistemi olduğu için bu hislerin ilk zamanlarda yaşanması anlaşılırdır.
– Ebeveynlerinin evliliğine ve ilişkilere yapılan atıflar sarsılır. Şimdideki değişiklik hem geçmişteki hem de gelecekteki deneyimlere dair hisleri etkileyebilir. İlişkileri değersizleştirme, güven problemi ve bağlanma korkuları sıklıkla yaşanılan sorunlardır.
“Bir omzumda annem diğerinde babam ağlıyordu. Birbirlerine çirkin şeyler söylemeye devam ettiler. Çünkü ben büyümüştüm ve onlar benim yetişkin tarafıma güveniyorlardı. Eğer küçük bir çocuk olsaydım, beni korumaya çalışırlardı. Öyle olmadığım için kendimi ciddi bir çatışma içinde buldum: Ailemin mutsuz yanını nasıl görememiştim, yoksa aile olmak işler yolunda olmasa da mutlu gözükmek miydi? Tüm ideallerim yıkıldı. Kaç yaşında olduğunuzun hiçbir önemi yok, yetişkin çocuk da olsanız çocuk gibi tepki veriyorsunuz” (Kadın, 29)
– Ebeveynlere karşı doğru eş seçimi yapmadıkları, diğer kişilerin ebeveynleri gibi iyi bir çift ilişkisine sahip olmadıkları ve/veya daha erken yaşta boşanmadıkları için kızgınlık duyulabilir. Hatta içteki çocuksu yan ebeveynleri hala beraber olan çocukların kıskanılmasına neden olabilir. Bu yoğun hisler, ebeveyn-çocuk ilişkisinde önemli değişikliklere yol açabilir.
“Oğlum boşanarak hayatını mahvettiğimizi söyledi. Ona göre bu karar çok bencilceydi. Bizden uzaklaştı, kendine ayrı bir hayat kurdu. Şimdi çok nadiren görüşüyoruz, halbuki eskiden çok yakındık.” (22 yaşındaki bir erkeğin annesi)
– Kendini taraf tutmak zorunda hissetmek bu işin en zor yanlarından biridir. Yetişkin çocuklar etkilenmeyecekleri düşünüldüğü için boşanmaya neden olan çift ilişkisindeki “özel” meselelere maruz kalabilirler. Çoğunlukla her iki ebeveyn için neden farklıdır ve yetişkin çocuk bu duyduklarıyla ne yapacağını bilemez. Anne ve babasına destek olmak için kendilerini kötü hissetmelerine rağmen onlara kucak açabilirler.
– Çoğunlukla ebeveynleriyle onarıma gitmeye çalışırlar; kendi duyguları ve ihtiyaçları yerine ebeveynlerin ihtiyaçlarına odaklanırlar. Ellerinde olmadan anne-babaya ebeveynlik yapmaya çalışırlar. “Babam tek başına yaşamını sürdürebilecek mi? Annem yeni evinde rahat edebilecek mi? Ayrıldıklarında mutlu olacaklar mı? Onları mutlu etmek için neler yapabilirim?” gibi sorular zihinsel meşguliyet yaratabilir. Kendilerini ebeveynlerine öğüt ve destek veren bir konumda bulabilirler.
“Annem bu zamana kadar hiç fatura ödemedi, hiç tek başına yaşamadı. Neler yapması gerektiğini ona ben anlattım. İlk iki sene onu her gün aradım.” (Kadın, 40)
“Babam yemek yapmayı bilmez, bu zaman kadar hiç kendi çamaşırlarını yıkamadı. Onun için endişeleniyorum. Diğer yandan ona çok kızgınım ama bunu ona belli etmemeye çalışıyorum. Çünkü hala o benim babam” (Erkek, 21)
Anne ve Babanız Boşandığında Neler Yapılabilir?
-Sağlıklı sınırlar oluşturun:
Ebeveynlerinizden biri ya da her ikisi sizinle fazla bilgi paylaştığında veya destek için size yaslandığında, bu durumdan rahatsız olduğunuzu ifade edebilirsiniz. Veya birbirlerine hakaret etmeye başlarlarsa, onlara durmaları gerektiğini söyleyiniz.
– Tarafsız olun:
Ebeveynlerinizden birine daha fazla destek vermek isteyebilirsiniz, ancak bu sizin suçluluk yaşamanıza neden olabilir. “Üzüldüğünü anlıyorum ancak ben bunun dışında kalmak istiyorum” diyebilirsiniz.
– Duygularınızı sakince ve net şekilde ifade edin:
Bu büyük bir hayat değişikliği. Yetişkin olmanız duygularınızı içinizde yaşamanız anlamına gelmemeli, duygularınızı ebeveynlerinizle iletişimdeyken de kullanmakta çekinmeyin.
– Kendi romantik ilişkilerinizi ebeveynlerinizin ilişkisiyle karşılaştırmayın:
Her ilişki biricik, her ilişki kendine özel. Ebeveynlerinizin ilişki problemi yaşaması sizin de benzer sorunları yaşayacağınızı göstermez.
–Boşanmanın hissettirdikleri nedeniyle kendi özel hayatınızdaki yakınlaşmalardan kaçınmamaya çalışın:
Ebeveynlerinin boşanması, yakın ilişkilere bakışınızı etkileyebilir. Şunu sık sık kendinize hatırlatın: Bozulan anne ve babanızın ilişkisi. Sizin yaşam düzeniniz (ev, iş, arkadaş vb.) hala aynı.
– En önemlisi de kendinize ve ailenize bu değişikliğe alışabilmek için zaman tanıyın. En çok da kendinize zaman tanıyın. Yaşadığınız kayıpların yasını tutmak için zamana ihtiyacınız olacak. İşin içinden çıkamayacak gibi olursanız, ilişki sınırları birbirine karışırsa veya duygularınızı daha yakından sorgulamak isterseniz, bir uzmanla görüşmekten kaçınmayın.
Uzman Klinik Psikolog Cansu Torun
Kaynakça:
Robert Emery–Two Homes, One Childhood: A Parenting Plan to Last a Lifetime.
Jenny Kutner-What Nobody Tells You About Being An Adult Child of Divorce. https://mic.com/articles/127347/what-nobody-tells-you-about-being-an-adult-child-of-divorce#.2Waeo9eLI
Kate Hilpern-‘Dad was crying on one shoulder and mum on the other’,
https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2009/mar/14/divorce-adult-offspring-acods
Terry Gaspard-How to Move on From Your Parents’ ‘Grey Divorce. http://www.huffingtonpost.com/terry-gaspard-msw-licsw/how-to-move-on-from-your-grey-divorce_b_5242932.html