***Spoiler İçermez***
Mr. Nobody‘nin DVD’sini Onur Baştürk’ün Hürriyet’teki kısa yazısı üzerine bu yazın başında almıştım. Yazın hareketli günlerinde izlemeye dün akşama kadar vakit olmamıştı. Onur Baştürk’ün de belirttiği gibi, ilham verici ve insanın içini kıpır kıpır eden bir film. Ben de spoiler vermeden filmin ilginç içeriğini ve benim izlenimlerimi biraz anlatmaya çalışacağım.
Aslında Mr. Nobody hakkında bir yazıyı bloguma dahil etmek istememin sebebi sadece çok beğendiğim bir film olması değil, ama filmin daha en başında, Psikoloji’yle ilgili ve Pavlov’un ödülle koşullandırma araştırmalarıyla doğrudan alakalı bir bilgi vermesi. Seçenekler ve seçmenin ana konu olduğu bu film, filmin ilk sahnesinde bize Pigeon Superstition (Güvercinin Batıl İnancı)’nı anlatıyor: Bir kutunun içindeki güvercin, kendisinin doğal hareketi olan kutunun içindeki tuşu gagalamaya başlar. Ancak araştırmacılar bir kronometreyle her 20 saniyede bir ona otomatik olarak yem (ödül) vermeye başlayınca, güvercin meraklanır: ”Bunu haketmek için ben ne yaptım?” Böylece, her 20 saniyeye yaklaşırken güvercin ona ödülü veren hareketi daha sık tekrarlamaya başlar. Örneğin bir önceki 2o saniyede kanatlarını mı çırpıyordu, gelecek 20 saniyeye yaklaşırken kanatılarını daha sık çırpar; tuşu mu gagalıyordu, tuşu daha sık gagalar; yana gidip geliyor muydu, yana daha sık gidip gelir. Öyle ki, Psychology of Learning (Öğrenme Psikolojisi) dersinde bu örneği daha ilk derste anlatan hocamız şöyle bir yorum yapmıştı: ”Bu koşullandırmaların sadece kuşları ve diğer hayvanları değil, insanları da nasıl etkilediğini farkettiğinizde, meraklanıyorsunuz, bir insanla kuşu seçimlerinde ayıran nedir?” Hatta daha sonra çok tartışmalı bir iddia öne sürerek ortalığı kızıştırmıştı: ”İnsanlarda özgür irade yoktur. Seçimlerimizin hepsi, daha önceki koşullandırmalarımızın bir denklemidir.” Bu tartışmanın derinliklerine girmeden, ben Mr. Nobody’e döneceğim.
Mr. Nobody özgür irade var mı yok mu konusuna çok girmiyor. Ana konusu daha çok, seçimlerimizin hayatlarımızı ne kadar etkilediği ve bu süregelen seçimlerde bizim varoluşumuzun
Filmin benim üzerimde o kadar mutluluk ve ilham verici bir etkisi oldu ki, Kasveti Kendinizden Uzaklaştırmak için 6 Strateji adlı yazımdaki ‘Film izleyin.’ önersinin doğruluğu bir kez daha kanıtlandı.
Tüm varolanlara güzel Pazarlar dilerim…