Tuvalet alışkanlığı, sağlıklı gelişen bir çocuğun doğal kazanımlarından biri. Diğer bir deyişle, bağımsızlığın tadını çıkarmaya başlayan 2 yaş çocuğunun, bezin varlığından memnun olduğu söylenemez. Bunu akılda tutmak önemli. Öyleyse çocuklar tuvalet alışkanlığına dair isteklerini belli etmelerine rağmen, genelde 2-3 yaş arasında gelişen ve anne-babaların da dahil olduğu bu sürece neden tuvalet eğitimi denilmiş? Çünkü çocuğunuz tuvalet alışkanlığı edinme isteğinin sinyallerini kendiliğinden vermesine rağmen, bunu tam olarak hayata geçirebilecek zihinsel ve fiziksel beceriye sahip değildir. Tuvalet eğitiminde nelere dikkat edilmeli? Anne-babalara düşen temel görev, çocuklarının verdiğini bu sinyallere açık olmak ve çocuklarının tuvaletlerini kendi başlarına yapabilme alışkanlığı kazanması için davranışlarının biçimlendirilmesinde destekçi konumunda bulunmaktır
Şimdi ‘tuvalet eğitiminde nelere edilmeli‘ sorusuna yanıt verirken, bu süreçte dikkat edilmesi gereken can alıcı noktaları siz anne-babalarla paylaşacağım:
Çocuğum Tuvalet Eğitimini Almaya Hazır Mı?
- Çocuğunuz 2-3 yaş aralığında mı?
- Dil gelişimi: Dil becerileri, ihtiyaçlarını ve isteklerini ifade etmesine izin verecek düzeyde mi?
- Kaba motor gelişimi ve bedensel farkındalık:
- 2-3 saat bezinin kuru kaldığı oluyor mu?
- Çiş ve kakayı günün belli saatlerinde yapıyor mu (rutin var mı)?
- Bezine çişini veya kakasını yaptığında rahatsız duyuyor mu?
- İnce motor becerileri: Basit kıyafetlerini kendi başına çıkarabiliyor mu?
- Duygusal faktörler:
- Anne de çocuk kadar tuvalet eğitimi sürecine girmeye hazır mı?
- Yakın zamanda önemli bir hayat değişikliği yaşamış mı/yaşayacak mı?
>> Son kriter hariç sorulara verdiğiniz yanıtlar evetse tuvalet eğitimine başlayabilirsiniz.
Yapılması Gerekenler
- Artık bezlenmeyeceği çünkü yeterince büyüdüğü ve ebeveynleri gibi çişini/kakasını tuvalete yapması konusunda ona yardım edileceği bilgisi verilmeli. “Bezlere bay bay diyeceğiz.” söylemini kullanabilirsiniz.
- Bez tamamen çıkarılmalı. (Gece ve Gündüz)
- Çocuğa klozet ve lazımlık tanıtılmalı ve keşfetmesine izin verilmeli. Sifonla ve lazımlık oynamasına da izin verilmeli.
- Hemcins ebeveyninin gözlemlemesine izin verilmeli.
- Tuvaletinin geldiğini söylediğinde hemen tuvalete götürülmeli (bezine yapmış olsa dahi).
- Sürekli, “Çişini/kakanı yaptın mı/geldi mi?” demek yerine belli aralıklarla tuvalete gidilip kontrol edilmeli.
- Ana öğünlerden sonra kaka için çok uzun olmamak şartıyla lazımlığa oturtulmalı.
- Altına yapmaması kadar, tuvaletinin geldiğini söylemesi de takdir edilmeli.
- Şu konularda çocuğun takdir edilmesi süreci kolaylaştıracaktır:
o Tuvaletinin geldiğini söylemesi
o Tuvalete gidene kadar tutabilmesi
o Lazımlığa oturma alışkanlığı kazanması
o Çişini/kakasını tuvalete yapması - EN ÖNEMLİSİ: Çok baskıcı ve katı kurallar uygulanmamalı. Ve çocuk kesinlikle cezalandırılmamalı. Bu durum çocuğa davranışlarının ve bedeninin başkaları tarafından kontrol edildiğini düşündürebilir ve tuvaletini tutma veya özellikle altına yapma gibi durumlara yol açabilir.
Uzm. Klnk. Psikolog Cansu Torun