Eğer partnerinizi hala seviyorsanız ama artık ona aşık değilseniz ne yapardınız?
Sizce sevgi zamanla değişir ya da başka formlara dönüşür mü?
Aşkın Evreleri – İlk Evre: Sırılsıklam Aşık Olmak – İlk Aşk Anları
1979’da Dorothy Tennov, aşkın ilk aşaması için tam Türkçe bir karşılığı olmayan, limerence terimini kullanır. Türkçe’de ‘sırılsıklam aşık olmak’ diye betimleyebileceğimiz, kızarma, titreme ve çarpıntı gibi fizyolojik belirtilerin eşlik ettiği, heyecan, müdahaleci düşünme, takıntı, fantezi kurma, cinsel heyecan ve reddedilme korkusunun bir arada olduğu coşkun durumu tanımlar.
Theresa Crenshaw’un Aşk ve Şehvet Simyası kitabına göre, ilk aşk evresinde bize eşlik eden hormon ve nörotransmitter şelalesini herkes ortaya çıkarmaz. Aşık olduğumuz kişi, tam da bizim istediğimiz gibi kokar, tam da bizim istediğimiz gibi görünür, etrafında ‘tam’ hissederiz, ve dokunuşu bakışı tam da bizim istediğimiz gibidir. Ancak o zaman her şey bir bütün haline gelecek ve çağlayan oluşturacaktır.
- Aşama üzerinde muazzam bir etki yaratan kimyasalların kısmi bir listesi ise şöyledir:
- Feniletilamin (PEA), vücudumuzun ürettiği doğal bir amfetamin formudur ve buna “aşk molekülü” denir.
- DHEA’dan üretilen feromonlar cinsellikten ziyade duygusallığı etkiler ve açıklanamaz bir refah ve konfor hissi yaratır.
- Oksitosine “sevgi hormonu” denir. Bizi yaklaşmaya zorlar ve herhangi birine yakın hissettiğimizde onu salgılarız. Bu hormon posterior hipofiz bezi tarafından salgılanır ve dopamin, östrojen, LHRH ve vazopressin salgılanmasını uyarır.
1. evredeki“aşk” hormonları ve nörotransmitterlerin art arda gelmesi, sevgi ve sınırlama deneyiminde oldukça seçici ve çok yönlüdür. Buna genellikle zayıf yargı eşlik eder, böylece insanlar kaçınılmaz olarak sevginin 2. evresinde karşılaşacakları kırmızı bayrakları görmezden gelirler.
İkinci Evre: Güven Oluşturma
Aşkın 2. evresinin en büyük soruları, “Benim için orada olacak mısın? Sana güvenebilir miyim? Arkamı kollayacağına emin olabilir miyim?” gibi sorulardır. Bu sorular, çiftlerin yaşadığı tüm çatışmaların temelini oluşturur. Bu sorunun cevabı ise ilişkiye güvenli veya güvensiz bağlılığın temelinde saklıdır.
İkinci evredeki aşka hayal kırıklığı, öfke, üzüntü ve öfke ile noktalanır. Bir ilişkinin içerisinde savaşma, çoğunlukla ilk iki yıl içinde gerçekleşir.
Bu nedenle, 2. evrenin başarısı veya başarısızlığı, çiftlerin birbiriyle nasıl tartıştığına ve sağlıklı tartışabilme kapasitesine dayanır. Eğer tartışma sırasında negatif etkileşimlerin pozitif etkileşimlere oranı 1/5 ‘i aşarsa, bir çiftin birlikte kalması muhtemeldir.
Güven inşası, partnerinizin çıkarlarını göz önünde bulundurmak ve yürekten davranmakla ilgilidir. Bu, partnerinizin acılarını dinlemek ve zarar gördüklerinde dünyanın durduğunu ve onları dinlediğinizi bildirmekle ilgilidir.
Bu konu ile ilgili oluşturulan ilişki modelini inceleyelim.
“ATTUNE” kısaltması ile oluşturulan ilişki modeli 6 adımdan oluşur:
A (Awareness – Farkındalık): Partnerinizin acısının/sıkıntısının farkına varmak.
T (Tolerance – Tolerans): Toleranslı durmak. (Olumsuz duygularda her zaman iki geçerli bakış açısı vardır.)
T (Turning Toward- Ona kulak vermek.): Sevgilinizin ihtiyacına doğru dönüşü yapmak.
U (Understand – Anlamak): Eşinizi anlamaya çalışmak.
N (Non-Defensive – Savunmasız): Savunmasız dinlemek.
E (Empathy – Empati): Empati ile dinlemek.
Üçüncü Evre: Bağlılık ve Sadakat İnşası
Aşkın evreleri‘nde üçüncü evre gerçek bağlılık ve sadakat oluşturmakla ilgilidir. Bu, birbirlerine olan duygularını beslemek ve partnerlerine duydukları şükran duygusunu artırmak ya da tam tersine eksik olduğunu düşündükleri özellikleri için kızgınlıklarını güçlendirmekle ilgilidir. Bu üçüncü aşama bir ömür boyu daha derin bir aşk yaşamak ya da bir ihaneti yavaşça kabullenmekle doğrudan alakalıdır.
Aşkın 3. evresinde önemli bir ölçüt, adalettir. İktidarın ilişkide eşit bir şekilde paylaşılmış olması, adalet ölçüsünün temelini oluşturmaktadır. Güç dağılımının en az bir kişiye ait olmalıymış hissini veren, asimetrik bir güç dengesine üzerinde ilerleyen ilişkilerde derin ve kalıcı bir güven oluşturmak oldukça zordur.
Aşk her ne kadar tahmin edilmesi zor olan bir duygu durumu gibi görülse de aslında aşkın evreleri temelinde tahmin edilebilir bir rotayı takip eder.
Herkese aşk hayatında keyifili rotalar dileriz.
Kaynak: The 3 Phases of Love, https://www.gottman.com/blog/the-3-phases-of-love/, Gottman, J., Nov. 9, 2014
Çevirmen: Zeynep Özen
Editör: Ayşe Canan Altındaş